با توجه به مهلت چند ماهه جهت  اعلام نظر  تولید کنندگان و تجار در مورد تعرفه های مختلف به  وزارت صنعت و معدن و تجارت جهت تنظیم مقررات واردات و صادرات و   تعیین تعرفه های گمرکی کالاها ضروری است. صاحبان صنایع و اتحادیه های تولیدی با بررسی روند واردات و صادرات و عملکرد تعرفه‌های تعیین شده برای هر کالا از طرفی بررسی سیاست‌های کشورهای صادر کننده و وارد کننده کالا به کشورمان از جمله سیاست های تعرفه ای ،  سیاست های تدوین تعرفه‌های ضد دامپینگ و جبرانی کشورهای صادرکننده کالا به ایران ،  نظرات کارشناسی خود را جهت تدوین مقررات به  وزارت خانه ها مانند وزارت صمت ،  جهاد کشاورزی ،  نیرو و........ اعلام نمایند .

همانگونه که کشورهای وارد کننده کالا از جمله کشور ایالات متحده آمریکا این بررسیها را طبق روال عادی خود انجام می دهد . بلکه اخیراً مشاهده‌ میگردد که  رئیس جمهور فعلی ایالات متحده علیرغم تعهد آن  کشور به  سازمان تجارت جهانی و ضرورت رعایت اصول آن سازمان به خصوص اصل اول سازمان تجارت جهانی یعنی " اصل عدم تبعیض و اصل دولت کامله وداد "را رعایت نکرده و برای بعضی از کشورها که سیاست  مقاومت در مقابل کشور مزبور را دارند ،   مانند ایران و چین و روسیه ،  تعرفه های خاص وارداتی تدوین و وضع مینماید.

بر اساس اصل فوق اگر کشوری امتیاز بازرگانی یا تعرفه ای در مورد یکی از کشورهای عضو اعمال نماید ،  این امتیاز یا تعرفه می باید در مورد تمام شرکای تجاری عضو سازمان تجارت جهانی به استثنای اتحادیه هایی مانند اتحادیه اروپا و نفتا یا اتحادیه های منطقه ای ،  تعمیم یابد .

با توجه به شرایط فوق و  حساسیت های مربوطه ،  ضروری است ،  اتحادیه ها و تشکل های تولیدی و صنفی  بررسی های لازم را معمول داشته  و نظرات کارشناسی و اصلاحی خود را برای تنظیم مقررات واردات و صادرات وتبیین تعرفه ها ومیزان حقوق وسود گمرکی به وزارت صمت اعلام دارند. 

۱) بررسی واردات و صادرات لوله و پروفیل ولوله های قطور

همانگونه که در جدول شماره یک مشاهده می گردد واردات لوله و پروفیل ولوله های قطور در سال 97 نسبت بسال 96  از نظر وزنی 55 در صد و از نظر ارزشی 42 در صد کاهش را نشان می‌دهد که  با توجه به قیمت متوسط لوله و پروفیل آمار متعادلی میباشد .

در زمینه صادرات لوله و پروفیل و لوله های قطور تحت تعرفه گمرکی 7301 الی 7306 ،  از نظر وزنی ،  صادرات سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ افزایشی معادل 175 درصد را نشان می دهد و از نظر ارزشی ،  افزایشی معادل 37.5 درصد داشته است .

این اختلاف افزایش وزنی و ارزشی ،  میتواند ناشی از کاهش یکباره پول ملی در سال 97 باشد که موجب افزایش وزن صادرات در سال 97 شده است . البته امکان تلفی دامپینگ توسط واردکنندگان در این شرایط وجود دارد ،  که اصل 5 سازمان تجارت جهانی صادرات محصولات با قیمتی کمتر از بازارهای داخلی را دامپینگ میداند که میباید صادرکنندگان به این اصل توجه و در قیمت گذاری کالای صادراتی به آن توجه داشته باشند .

در جدول شماره ۲ ، از چهل وچهار ردیف واردات تعرفه گمرکی 7301 الی 7306  ،  هشت ردیف لوله های بدون درز و درز جوش ،  در ابعاد عمده قطور که مورد استفاده در خطوط لوله نفت و گاز می باشد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . در مجموع در زمینه  لوله های فوق در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ از نظر ارزشی ۳۰.۹ درصد و از نظر وزنی ۴۲ درصد کاهش را نشان میدهد که حدوداً با ارقام جدول شماره ۱ همخوانی دارد .

در بعضی از اقلام وارداتی فوق ،  مشاهده می گردد که لوله های بدون درز یا مانسمان وارد کشور گردیده است ،  که به نظر می رسد با توجه نزول و توقف نسبی صنعت تولید لوله های مانسمان در دنیا وتوسعه و پیشرفت تکنولوژی جوش و سیستم های کنترل جوش از جمله سیستم های اشعه ایکس و التراسونیک و ....،  ضرورتی بر واردات لوله های بدون درز به کشور نباشد. 

در صورت ضرورت و اصرار صنایع فوق به واردات لوله های مانسمان ،  با توجه به توانائیهای تنوع تولید از نظرنوع تولیدات جهت تامین مواد اولیه کارخانجات تولید لوله ،  در مجتمع های فولادی کشور ،  میتوان بعضی از خطوط تولید شرکت های  موجود را به سمت تولید لوله های بدون درز با قطر بالا مورد مصرف صنایع نفت و گاز و پتروشیمی سوق  داد .

در جدول شماره ۳ صادرات سال های۹۶ و ۹۷ نسبت به یکدیگرمقایسه گردیده است . در زمینه نه قلم لوله‌های قطور و عادی  ،  صادرات سال   ۹۷ ،  افزایشی از نظر ارزش به میزان۱۴.۶ درصد و از نظر وزنی افزایشی به میزان124 در صد را نشان می دهد .

کاهش ارزش هر تن لوله فولادی صادراتی در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ ،  در جدول فوق مانند جدول مقایسه صادرات کل لوله و پروفیل کشور محسوس می باشد :

تولید داخلی لوله و پروفیل و لوله های قطور
با توجه به ظرفیت اسمی۱۱۴ کارخانه تولیدی عضوسندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل کشورو با توجه به توان ۱۸ میلیون تن تولید لوله و پروفیل  طبق اعلام سندیکای مزبورو موافقتنامه های اصولی اخذ شده و طبق اعدام سندیکای تولید کنندگان فوق و با توجه به مشکلات تامین مواد اولیه ،  طبق اعلام دبیر سندیکا ،  شرکتهای تحت پوشش ،  توانایی تولید ۲۵ درصد از ظرفیت فوق را دارا می باشند .

از سایر تولید کنندگان داخلی میتوان از  لوله سازی ماهشهر با ظرفیت اسمی  350000 تن لوله فولادی قطور درز جوش طولی و شرکت لوله و تجهیزات سدید با ظرفیت اسمی 300000  تن لوله قطور فولادی درز جوش اسپیرال نام برد .

و از طرفی با توجه به  امکان تولید هر نوع ورق مورد نیاز ،  توسط صنایع فولاد کشور ،  برای تامین مواد اولیه این شرکت های تولید کننده لوله وپروفیل ،  بخصوص لوله های قطور در کشور ،  از جمله فولاد مبارکه ،  مجتمع فولاد اهواز ،  فولاد اکسین ،  فولاد کاویان و واحد صبای ذوب آهن اصفهان ،  به نظر می رسد این شرکت های تولیدی بتوانند با همکاری شرکت ها و سازمان های مصرف کننده این لوله های قطور در کشور ،  مانند صنایع نفت و گاز و  پتروشیمی و شرکت های آب و فاضلاب در زمینه استانداردهای این لوله ها ،  به خودکفایی در زمینه تامین لوله های قطور درز جوش در کشور دست یابند.

بازار کالاهای رقیب لوله های فولادی قطور

 در حال حاضر با توسعه صنعت پتروشیمی دردنیا و استفاده از مواد پلی اتیلن و پلی وینیل کلراید PVC در صنعت تولید لوله های تحت فشار و ظاهراً در آینده لوله ها و پروفیل های پلی اتیلن و پی وی سی و سایر اقلام پلاستیکی، رقیب لوله و پروفیلهای فولادی مصرفی در صنایع نفت و گاز و ساختمان در کشور  خواهد بود.

در حال حاضر درایالات متحده بر اساس آمار های منتشره بیش از نود در صد لوله های مصرفی در صنایع آب و فاضلاب و نفت وگاز وحتی صنایع دریائی، از جنس پلی اتیلن وپی وی سی میباشد که ضروری است تولید کنندگان لوله و پروفیل های فولادی با توجه به امکان تامین مواد اولیه فولادی در کشور و افزایش تولید فولاد در چشم انداز توسعه کشور در سال 1404 به ۵۵ میلیون تن و از طرفی وجود منابع و معادن غنی سنگ آهن در کشور قیمت تمام شده تولیدات خود را نسبت به محصولات رقیب درسطح نازلتری نگاه داشته تا بتوانند بازار را در تسخیر خود داشته باشد .

در صورت عدم توجه به این نکته مهم یعنی کاهش قیمت تمام شده ،  با توجه به پتانسیل های صنایع پتروشیمی، تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی بازار خود را از دست خواهند داد . البته با توجه به برنامه های بازسازی در کشورهای دوست و همسایه تا چند سال آینده ،  بازار مقاطع فولادی و لوله ها فولادی بالقوه در  کشور وجود خواهد داشت.

بنا بر این باید صنایع تولید لوله و پروفیل فولادی ضمن تلاش برای کاهش قیمت تمام شده ،  امر توسعه صادرات محصولات ،  و با همکاری شرکت های ساختمانی و مهندسی جهت صدور خدمات فنی مهندسی به کشورهای درحال توسعه و جنگ زده را سرلوحه برنامه های خود قرار دهند .

لوله ها و پروفیل های پلاستیکی از جنس پی وی سی و پلی اتیلن و پلی پروپیلن با تعرفه های 3916 و 3917 طبق جداول 4و 5 ذیل به کشور وارد و از کشور صادر گردیده است .